Hoera! Seksuele gelijkwaardigheid nu in pilvorm!

Op Internationale Vrouwendag lazen we een artikel van verslaggever Michiel, over Pantarhei Bioscience CEO Herjan Coelingh-Bennink die met een champagne-ontbijt de eerste betaling voor zijn nieuw op de markt te brengen anticonceptiepil vierde. Seksuoloog Rik van Lunsven en hij delen de conclusie dat er een anticonceptiepil moest komen mét testosteron om “man en vrouw seksueel gelijkwaardiger te maken”. Het is natuurlijk heel mooi dat mannen een oplossing zoeken voor een hogere seksdrive bij vrouwen, maar de vraag is hoe deze pil zal werken op het vrouwenlichaam.
​
Chemische castratie

Even uitleggen. De huidige anticonceptiepil legt de natuurlijke hormoonproductie plat en geeft pseudo-oestrogeen en -progesteron terug maar geen testosteron, waardoor het natuurlijke testosteron niveau wat de vrouw heeft aanzienlijk gereduceerd wordt. Dit kan o.a. leiden tot een lager libido en depressie. Een ‘chemische castratie’ zoals Rik van Lunsven het terecht noemt. Om dit evenwicht te herstellen wordt er aan de nieuwe pil DHEA toegevoegd, een testosteron-booster.  
Lijkt op het eerste gezicht een goede ontwikkeling. Het is goed dat er wordt nagedacht over een oplossing voor de vaak libido-afvlakkende anticonceptie pil maar laten we nu niet doen alsof dezelfde pil mét een testosteron-booster dé oplossing is voor seksuele gelijkwaardigheid.

Door een testosteron-booster toe te voegen aan de pil wordt een hormoonspiegel gecreëerd in het vrouwelijk lichaam die de natuurlijke hormonale balans beter spiegelt dan de huidige pil. Eigenlijk wordt de natuurlijke hormoonspiegel die compleet wordt stilgelegd bij het gebruik van synthetische hormonen, dus iets beter nagebootst dan met de huidige pil. Een soort anticonceptiepil 1.2 dus, maar zeker geen 2.0. En al helemaal niet zo fantastisch dat het de “nummer-1 anticonceptiepil ter wereld” moet gaan worden, zoals het artikel afsluit.

Seksuele ontvankelijkheid

Vrouwen kunnen dan wel weer wat ontvankelijker worden voor seksuele prikkels - mits de juiste prikkels en (m.n. clitorale) stimulatie er überhaupt zijn natuurlijk; als het mannelijk seksueel genot in ons patriarchaat nog steeds vooropgesteld staat, worden we van dat pilletje niet seksueel gelijkwaardiger.

Men kan dan wel die ene bijwerking van een afgevlakt libido wegnemen, er bestaan nog altijd tig andere ongewenste bijwerkingen aan de pil, waar het artikel niet verder over uitweid. De focus ligt op meer ontvankelijkheid voor seksuele prikkels. Het endocriene stelsel heeft echter zoveel meer functies dan alleen de reproductieve functies en een afgezwakt libido is niet de enige bijwerking waarop gefocust moet worden. “Subtiele verschillen in de gevoeligheid voor het initiatief van hun partner” is echter wel de conclusie van de fase-2-studies.

Pil of natuurlijke balans?

Als we op zoek zijn naar een natuurlijke hormonale balans, waarom zoeken we die dan alsnog in de dagelijkse toediening van synthetische hormonen, in plaats van de gehele cocktail laten staan voor die 24 vruchtbare uren per maand van de eicel, en het lichaam zelf haar natuurlijke balans te laten creëren?

Bovendien doen we nu net - voor de tweede keer in de geschiedenis - alsof de pil de eerste en enige oplossing is voor seksuele vrijheid en zelfs gelijkwaardigheid - terwijl er tal van alternatieve anticonceptiemethoden bestaan waar überhaupt geen hormonen aan te pas komen. Op seksueel verlangen, begeerte en opwinding scoort geen enkele orale anticonceptie beter dan gewoon géén hormonale anticonceptie.

Keuzevrijheid

Er zijn vrouwen die vanwege medische noodzaak wel degelijk gebaat zijn bij het reguleren van hun hormoonhuishouding middels de anticonceptiepil, en het is fantastisch dat we in Nederland toegang hebben tot de pil en vele andere anticonceptiemethoden, maar vrouwen krijgen nu de ene na de andere pil in de schoot geduwd. Vrouwen hebben het recht goed geïnformeerd te worden over de vele beschikbare anticonceptiemethoden, zodat ze van daaruit een geïnformeerde keuze kunnen maken over de voor hun lichaam en individuele situatie meest passende methode. Pas dan hebben zij échte keuzevrijheid. Maar helaas wordt die informatie maar weinig verstrekt.

Seksuele revolutie of Big Pharma?

De introductie van de anticonceptiepil in 1964 droeg sterk bij aan de seksuele revolutie van de jaren ‘60 en kwam daarmee ook symbool te staan voor seksuele vrijheid. Ook nu lijkt het alsof de testosteron-bevattende pil de orgasmekloof moet gaan oplossen. Werkelijke seksuele vrijheid en gelijkwaardigheid zit echter natuurlijk niet in een pilletje.

Laten we de pil niet opnieuw veredelen zoals we dat ook in de jaren ‘60 deden. Laten we niet vergeten dat het hier veelal om business deals met de farmaceutische industrie gaat en dat hierin niet ons welbevinden en gezondheid op de eerste plek staat maar winst.

De pilmoeheid slaat immers flink toe. We zien het gebruik van de anticonceptiepil al jaren dalen. Vooral onder vrouwen van 25 tot 35 jaar is de daling sterk. Naar onderzoek van het CBS in 2013 slikte in die groep tien procent minder vrouwen de pil dan in 2003. Dat er nu plots een nieuwe anticonceptiepil in de markt gezet wordt, lijkt me geen toeval.

Ethisch vraagstuk

“De seksuele gevoeligheid van vrouwen is van net zo veel variabelen afhankelijk als bij mannen. Voor een deel van de vrouwen had de pil een negatieve invloed op hun seksueel functioneren. Dat lossen we nu op.” aldus Van Lunsven. Een prachtig streven maar daar waren al oplossingen voor; namelijk andere anticonceptiemethoden die überhaupt de natuurlijke hormoonproductie niet platleggen. Voer voor een heel nieuw artikel, want dat we het nog steeds niet als ethisch vraagstuk beschouwen dat we meisjes in de puberteit medicatie voorschrijven die ze de rest van hun vruchtbare leven als koek elke dag zullen slikken, is me een raadsel.

Mandy Ronda, MSc.
Antropoloog, seksuoloog